Reportazhi “Arkivi i tmerrit” në Arte...
Nga Arte | 30 tetor 2023 Për gati 50 vjet, banorët e Shqipërisë jetuan nën një nga diktaturat më mizore në Evropë. Ndërkohë, arkivat e ish-policisë sekrete shqiptare, Sigurimi, janë...
Nga Arte | 30 tetor 2023 Për gati 50 vjet, banorët e Shqipërisë jetuan nën një nga diktaturat më mizore në Evropë. Ndërkohë, arkivat e ish-policisë sekrete shqiptare, Sigurimi, janë...
Nga Kastriot Dervishi| Memorie.al| 2 maj 23 Ka hapur një polemikë jo të vogël në vitet e tranzicionit, një artikull i botuar vite më parë, në revistën “Në shërbim të...
Gazeta Shqiptare | 24 Shkurt 23 Në kuadër të “Ditëve të Kujtesës” që synojnë reflektimin mbi të shkuarën, regjisori austriak Nils Olger e shkrimtari Bashkim Shehu u ndalën te ndikimi...
Gazeta Shqiptare | 8 Mars 23 Në ditën ndërkombëtare për gruan, institucionet kryesore në fushën e kujtesës në Shqipëri kujtuan disa prej grave që u përndoqën nga Ish-Sigurimi i Shtetit,...
Nga Uran Butka | Rilindja Demokratike, 11 nëntor 16 Pas masakrave të shkaktuara nga lufta civile në të gjithë Shqipërinë, i erdhi radha edhe kryeqytetit. Ishte përgatitur me hollësi një masakër...
Nga Kastriot Dervishi | Gazeta 55, 10 korrik 18 Presidiumi i Kuvendit Popullor u mblodh në mbledhje të jashtëzakonshme, të mërkurën e 5 nëntorit 1975, për të shqyrtuar vendimin nr.10,...
Nga R.Sh. | Vatican News, 11 nëntor 20 Më 11 nëntor kujtojmë guximin e klerit e të popullit, i cili pas një dimri të egër e të gjatë nёn regjimin...
Nga Afrim Imaj | Panorama, 13 dhe 17 tetor 22 Një paradite shtatori me diell u gjendëm në shtëpinë e tij në Vlorë. Petrit Velaj na priti në një kafe...
Nga Uran Butka | Instituti “Lumo Skëndo”, 21 tetor 16 Një nga betejat më të përgjakshme të Luftës civile ndërmjet Ushtrisë Nacional Çlirimtare dhe forcave luftarake nacionaliste, ishte lufta në...
Nga Kastriot Dervishi | Gazeta 55, 21 tetor 18 Pas grisjes së marrëveshjes së Mukjes, si dhe pas mbarimit të konferencës së Labinotit në shtator 1943, komunistët nisën zyrtarisht luftën...
Nga Admirina Peçi | Report TV, 29 maj 19 Emisioni “Dosja K” në Report TV sjell pjesën e parë të historisë së Qemal Draçinit! Qemal Draçini ishte si një meteor...
Nga Petrit Palushi | Luma Post, 25 shtator 20 76 vjet ma parë, 26 shtator 1944, komandanti i Br. V partizane, Shefqet Peçi, kreu masakrën në Krue të Bardhë, ku...
Nga Sadik Bejko
Më 18 mars 2018, poeti Vilson Blloshmi do të ishte 70 vjeç. Më 17 korrik 1977 ai u pushkatua nga shteti diktatorial me akuzën e sajuar politikisht: si kreu i një grupi sabotatorësh në ekonomi. Prej tij kanë ardhur poezi, përkthime dhe letra në një botim me rreth 400 faqe nga përkushtimi i vëllait të poetit, Bedri Blloshmi, është në themel të gjithë punës kërkimore për gjetjen e botimin e krijimtarisë së Vilson Blloshmit.
Botimi i kësaj vepre krejtësisht postume ishte ngjarje për kulturën dhe letërsinë shqiptare. Edhe Serembja, edhe Migjeni, dy poetë që u bënë të famshëm pas vdekjes, në gjallje të tyre kishin arritur të botonin diçka, kishin marrë dhe vlerësime të bashkëkohësve. Vilson Blloshmi në gjallje të tij nuk pa asnjë rresht të botuar nga vepra e vet. Ai krijoi i izoluar dhe larg rretheve letrare. Punoi si kafshar në fshat, si druvar në sharra, si minator në Përrenjas dhe gjithë sa shkroi e përktheu i ruante në fshehtësi të plotë. Regjimi atë e kishte përjashtuar nga e drejta për t’u marrë me punë mendore, për të punuar si mësues, për t’u marrë me letërsi sepse për shkaqe politike familja e tij që më 1945 ishte shpallur zyrtarisht armike e shtetit shqiptar.
Edhe për diçka tjetër në historinë e letërsisë shqipe, Vilson Blloshmi është rast unikal: gjithë sa u botua prej tij, u nxor nga arkivat e policisë dhe të Sigurimit të shtetit diktatorial. Kjo mund të jetë e pashoqe edhe në historinë e gjithë Lindjes komuniste. Katër muaj para se poeti të arrestohej, poezia dhe përkthimet u sekuestruan nga sëndukët e shtëpisë së tij në fshatin Bërzeshtë, u përpunuan në zyrat e Sigurimit, u përdorën si akuzë në gjyqin kundra tij dhe, pas pushkatimit të autorit e deri më 2000, u kyçën të varrosura në arkiva.
Botimi i veprës se tij na dha një autor të talentuar. Kështu letërsia ia ktheu, ia vuri në vend nderin një autori të ekzekutuar me plumb, të nxirë e të nëpërkëmbur nga politika. Letërsia po… ia ktheu nderin. Ia ktheu emrin e mirë një burri. Dhe jo vetëm atij. Rasti Blloshmi na dha e vazhdon të na japë nder edhe ne të tjerëve. Duke qenë një i përjashtuar nga jeta shoqërore e kohës deri dhe i martirizuar prej saj, ai ka pasur përkushtimin, pasionin e lindur dhe elegancën e një talenti origjinal për të shkruar poezi, për të përkthyer disa nga poetët e mëdhenj të letërsisë botërore. Duke u vetëshprehur në heshtjen e eremitit të shpellave, ai i është kundërvënë ndalimit, përjashtimit. Poezia e tij estetikisht është katërcipërisht e kundërt me parimet estetike të kohës. Është një poezi meditative, që jep kënaqësi estetike për vërtetësinë dhe thellësinë imagjinatave të saj, një dëshmi letrare e një njeriu të nëpërkëmbur padrejtësisht nga një e keqe që nuk ishte vetëm e tij.
Me zbulimet e poezive të përkthyera nga Bodleri, Verleni, Malarmeja, nga poemat e Viktor Hygoit, e një novele të Volterit, me fragmentet nga esetë e E. A. Poe, ese nga Viktor Hygo, nga Pol Klodel etj., ai ridimensionohet në regjistra të tjerë. Veç që ka qenë i mahnitur nga kultura frënge, me leximet e shumë filozofëve e të poetëve botërorë, me shënimet prej krijimtarisë së këtyre mendimtarëve dhe poetëve në ditarët e tij na dëshmon se pa lexim dhe pa meditim, nuk do të kishte formuar atë karakter aq të pashoq. Ai diti ta sfidojë dhe estetikisht, dhe me ide kohën e tij. Nuk e shiti artin, as veten, edhe kur u ndodh nën torturat e policisë së kohës. Ai na dëshmon se ka diçka që është e shtrenjtë dhe që duhet mbrojtur e pohuar dhe përtej jetës dhe përtej vdekjes sonë. Ai është unik në këtë shkrirje të jetës dhe të artit: nuk dihet ku fillon dhe mbaron therorizimi i tij si artist dhe ai i njeriut që nuk u dorëzua përballë së keqes, përballë torturave në qelitë e burgjeve komuniste.
—
Gazeta Mapo, 19 mars ’18 | Fotot e marra nga Gazeta Shqip